Yes, we mogen weer stemmen. Rondom 17 maart hebben we Tweede Kamerverkiezingen. En er vált wat te kiezen dit jaar: liefst 37 partijen doen er mee. Vier jaar geleden waren het er 28; dat vonden we toen al veel. Door Corona is overigens niet iedereen gelukkig met het moment en de wijze van stemmen. Waarom kunnen we nog steeds niet stemmen per post of met DigiD?
Wie tien minuten googelt komt wel 30 stemwijzers tegen, waaronder gespecialiseerde stemwijzers voor jonge ambtenaren, gokkers, ondernemers, dieren- en milieuliefhebbers. Helaas bestaat er nog steeds geen stemwijzer voor inkopers. Nu maken inkopers doorgaans prima hun eigen afwegingen, maar met 37 partijen is het lastig door de bomen het bos te zien. Daarom dook ik in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen met Kamerzetels, op zoek naar paragrafen over inkoop en/of aanbesteden door de overheid.
- De VVD streeft een sterke overheid na. Zij stellen daarbij het midden- en kleinbedrijf centraal en benoemen duurzaamheid en innovatie. Vanuit inkoop willen zij meer focus leggen op het MKB en aandacht besteden aan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen.
- De PVV wil inkoopmaatregelen die gelinkt zijn aan verduurzaming en milieu in de prullenbak gooien.
- De opdracht van het CDA is investeren en innoveren. Daarbij zijn duurzaamheid en innovatie leidend. Onnodige regels en ingewikkelde procedures moeten worden weggehaald zodat de overheid beter met ondernemers meedenkt.
- D66 gaat voor het behalen van de klimaatdoelen en het steunen van het MKB. Zij willen een duurzaam inkoopbeleid dat zich op het MKB richt. De Nederlandse overheid zien zij als de motor voor baanzekerheid.
- GroenLinks wil zich ook meer richten op duurzaamheid. In hun verkiezingsprogramma vind je onderwerpen als innovatie en nieuwe industrie, gebaseerd op hergebruik en hernieuwbare grondstoffen. De inkoper moet de behoeftesteller van advies en inspiratie voorzien bij het formuleren van zijn uitgangspunten.
- De SP wil het nakomen van de Internationale Sociale Voorwaarden simuleren om dwang- en kinderarbeid uit te banen. Ook de SP wil het MKB stimuleren. Hiertoe zouden de Europese aanbestedingsregels versoepeld moeten worden.
- De PvdA zet zich in voor duurzame technologie en duurzame bedrijven. Duurzaamheid zorgt voor bestaanszekerheid in de toekomst. Daarnaast willen zij over naar een circulaire economie waarbij we grondstoffen hergebruiken en afval minimaliseren. Inkoop richt zich in het kader van duurzame technologie op innovatieve oplossingen en voorwaarden gericht op die circulaire economie.
- De ChristenUnie besteedt het meest aandacht aan inkoop. Zij wil baanbrekende innovatie in het MKB bevorderen en regelgeving versimpelen. Hiervoor introduceren ze innovatieregelingen, zoals de Innovatie Prestatie Contracten (IPC’s) en vouchers. Om MKB-bedrijven meer kansen te bieden bij overheidsaanbestedingen moet het papierwerk tot een minimum worden beperkt. Opdrachten moeten zo min mogelijk geclusterd worden en gunningseisen niet onnodig zwaar zijn. Ook willen zij minder rigide Europese aanbestedingsnormen. Overheden, te beginnen bij het Rijk, kiezen bij de ChristenUnie niet meer voor de goedkoopste maar voor de kwalitatief beste aanbieding. Daartoe maken zij meer gebruik van de Beste Prijs Kwaliteit Verhouding als gunningsmethodiek.
- De Partij voor de Dieren tot slot wil dat in 2030 de inkoop van alle producten en diensten 100% duurzaam en fair trade verloopt. Dit geldt dan voor alle overheidsorganisaties én voor bedrijven die subsidies of belastingvoordelen ontvangen.
Deze punten staan niet bepaald op de eerste pagina van de partijprogramma’s. De aandacht voor inkoop is wederom niet groot; vergeleken met 2017 neemt het jammer genoeg zelfs af. Ook zie ik veel voornemens die inmiddels al gemeengoed zijn of oplossingen voor niet bestaande problemen. Op overheidsniveau kan Inkoop op veel terreinen nog een flinke duit in het zakje doen. Om nog een paar ontbrekende inkoopthema’s te noemen:
- Gebruik contractmanagement en besparingsprogramma’s om na Corona de oplopende staatsschuld weer omlaag te brengen;
- Zet Social Return on Investment-programma’s in via aanbestedingen om de toenemende werkeloosheid een halt toe te roepen;
- Leg in inkooptrajecten meer focus op informatiebeveiliging en stimuleer zo innovatie;
- Leg de nadruk op realistisch contracteren en contractmanagement om leveringsbetrouwbaarheid van bijvoorbeeld vaccins te borgen.
Inkoop staat in Den Haag niet in the picture. We zijn de stille Tesla-motor van de economie. Niet zo raar, er zijn maar weinig schandalen waarbij ‘wij’ betrokken zijn. Althans, waar inkoop de schuld van krijgt. In 2019 peuterde het Ministerie van EZK € 1,5 miljoen los voor het traject Beter Aanbesteden. Het lijkt mij een goed idee om dat geld voor 100% uit te geven aan marketing en PR. Dan wordt het lijstje in 2025 langer en realistischer. Zou het niet mooi zijn als de politiek zou ontdekken welke mooie doelen met inkoop te bereiken zijn?!
