Ons wordt vaak gevraagd of je binnen een aanbesteding mag eisen dat personeel van opdrachtnemer de Nederlandse taal spreekt, met name bij opdrachten voor diensten. Maar ook: mag een maximale rijafstand als eis/criterium worden meegenomen?
Gesteld zou kunnen worden dat buitenlandse partijen hiermee vanwege taal en locatie in de regel (kunnen) worden benadeeld. Binnenlandse en/of lokale partijen hebben juist voordeel. Dit is in strijd met het gelijkheidsbeginsel. Toch?
Nee, dit is te kort door de bocht. Leidend is of een eis/criterium voldoende verband houdt met de opdracht en proportioneel is. Dit blijkt ook uit een recente uitspraak, die draaide om de aanbesteding voor testafname voor corona. Een Oostenrijkse partij meende dat de gehanteerde criteria discriminerend waren voor haar en andere buitenlandse partijen.
Zo kon een arts-microbioloog die Nederlands spreekt op 'C1 niveau' meer punten scoren. Vanwege het feit dat de opdracht veel communicatie vraagt en het gaat over complexe materie met grote belangen, mocht de aanbesteder hier van de rechter meerwaarde aan toekennen (en dit meenemen als onderdeel van het gunningscriterium).
Ook op het minimaliseren van de rijafstand tussen het laboratorium van de inschrijver en de afnamelocatie kon punten worden gescoord. Dit criterium is gesteld om CO2-uitstoot te verminderen, en houdt volgens de rechter voldoende verband met de opdracht nu transport onlosmakelijk onderdeel is van de opdracht.
Tot slot oordeelt de rechter dat ook het betrekken van een kortere doorlooptijd van een coronatest als gunningscriterium gerechtvaardigd is. Dit draagt evident bij aan het terugdringen van het virus. Dat dit voor een buitenlandse partij op afstand (kennelijk) moeilijk te realiseren is, maakt nog niet dat dit "dus" ongeoorloofd is.
Conclusie: eisen of criteria gerelateerd aan taal en locatie kunnen voor bepaalde (buitenlandse) partijen nadelig zijn. Dat betekent echter niet per definitie dat deze ongeoorloofd zijn.
Leidend is steeds of de eisen/criteria gerechtvaardigd zijn. Houden deze voldoende verband houden met de opdracht? En zijn de eisen/criteria objectief, transparant en proportioneel? Is dat het geval, dan kunnen deze in de regel worden toegepast. Inkopers doen er verstandig aan deze toets altijd vooraf uit te voeren.