Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI), social return en sociale impact zijn termen die vaak in één adem worden genoemd als het gaat om het streven naar positieve verandering in de samenleving. Toch blijft het voor velen vaak onduidelijk hoe deze begrippen zich tot elkaar verhouden en welke rol ze spelen binnen bijvoorbeeld overheidsinkoop en de ambitie om een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomst of het ondersteunen van lokale gemeenschappen waarin de kansenongelijkheid het grootst is. "Sociale impact bij aanbesteding door de overheid, wat is dat eigenlijk?"
Door: Giancarlo Carboni Manager Bureau Social Return Amsterdam
MVOI
MVOI vormt een cruciale strategie voor overheden om sociale impact te genereren bij hun inkoopbeslissingen. Door MVOI-principes te integreren, kan de overheid zich richten op het bereiken van positieve sociale effecten, zoals het ondersteunen van eerlijke arbeidspraktijken en social return, het bevorderen van diversiteit en inclusie, en het stimuleren van lokale economische ontwikkeling. Binnen MVOI is Social Return een belangrijk aspect. Social Return verwijst naar specifieke verplichtingen die door overheden en organisaties worden opgenomen in inkoop- en aanbestedingsprocessen, met als doel sociale doelstellingen te bereiken. Het kan bijvoorbeeld inhouden dat een bepaald percentage van een overheidscontract wordt besteed aan het creëren van arbeidsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, of aan het ondersteunen van lokale gemeenschapsprojecten. Maar ook andere mogelijk om "uit te vragen" bij aanbesteding van een overheidsopdracht. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van gunningcriteria, het afscheiden van een perceel of het maken van een voorbehoud voor sociale ondernemingen. Er is heel veel mogelijk.
Sociale impact
Sociale impact (of Social Impact in het engels) verwijst naar de meetbare effecten van een bepaalde actie, programma, beleid of investering op de samenleving en het welzijn van individuen en gemeenschappen. Het omvat een breed scala aan resultaten die kunnen variëren van het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen tot het bevorderen van sociale rechtvaardigheid en het versterken van gemeenschappen. Belangrijk is dat sociale impact niet alleen door de overheid (die zelf ook ander instrumentarium tot haar beschikking heeft naast 'impactvol aanbesteden'!) wordt gecreëerd. Bedrijven, sociale ondernemers, semi-publieke organisaties, non-profitorganisaties, welzijnsorganisaties, burgerinitiatieven en individuen spelen ook een cruciale rol bij het genereren van sociale impact. Door bijvoorbeeld duurzame en/of sociale bedrijfspraktijken aan te nemen, lokale gemeenschapsprojecten te ondersteunen of vrijwilligerswerk te doen, kunnen zij positieve veranderingen in de samenleving teweegbrengen.
Integrale benadering noodzakelijk
De integratie van MVOI, social return en het nastreven van sociale impact is geen eenvoudige taak. In de praktijk kan de uitvoering van social return bijvoorbeeld gericht zijn op standaardisatie (van vaste contracteisen en percentages) en de uniformering van beleid en uitvoering, terwijl de toepassing van MVOI en social return bij overheidsaanbestedingen andere - vaak effectievere - mogelijkheden biedt om sociale impact te creëren. Het vereist een continue evaluatie en aanpassing van beleid en praktijken om ervoor te zorgen dat deze instrumenten daadwerkelijk bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke doelstellingen die worden beoogd door de beleidsvisie op MVOI en de organisatie die daarvoor nodig is.
Op lokaal niveau is het creëren van sociale impact vaak een uitdaging vanwege de noodzaak van publiek-privaat samenwerken en het organiseren van een gezamenlijke visie op wat overheden en niet-overheidsinstellingen willen bereiken. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat zij samenwerken om kansenongelijkheid tegen te gaan in buurten en gebieden waar die het grootst is. Het vereist een gecoördineerde aanpak en het overbruggen van verschillende belangen en perspectieven om een effectieve strategie te ontwikkelen en implementeren die gericht is op het realiseren van tastbare resultaten. Sociale impact is geen beleidsambitie, maar heeft in de praktijk ook een investering met een economische waarde.
Conclusie. Sociale impact het doel, MVOI en social return één van de middelen
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en Inkopen (MVOI), social return en sociale impact zijn nauw met elkaar verbonden. Het is van essentieel belang om aanbestedingspraktijken te richten op sociale impact door middel van de toepassing van MVOI. Deze benadering stelt overheden en organisaties in staat om niet alleen hun directe inkoopbeslissingen te verantwoorden, maar ook om bij te dragen aan bredere maatschappelijke doelen zoals het bevorderen van gelijke kansen, het versterken van gemeenschappen en het ondersteunen van duurzame ontwikkeling.
Door sociale impact centraal te stellen in aanbestedingsprocessen wordt een bijdrage geleverd aan een rechtvaardigere en duurzamere samenleving en economische ontwikkeling van lokale gemeenschappen. In het kader van overheidsinkoop biedt iedere (grote) aanbesteding unieke kansen biedt om - door "slim uit te vragen" - sociale impact te maken.
'In een ideale wereld zijn Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en Opdrachtgeven (MVOI) en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) elkaars spiegelbeeld'.
